Skuteczny Beneficjent Środków Unijnych - Stalowa Wola. Tegoroczne dane wskazują na wyraźne spowolnienie absorpcji środków unijnych

Artur Chmaj, wykładowca Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie
„Skuteczny beneficjent środków unijnych” jest kategorią rankingu, która zawsze była odzwierciedleniem kondycji gmin, w tym także ich sytuacji finansowej. Z roku na rok jednoznacznie potwierdzała, że gminom jest w Polsce coraz trudniej. Zadziwiająca dynamika liczby zadań nakładanych przez rządzących państwem na samorządy gminne, bez zapewnienia finansowego wsparcia realizacji tych zadań, skutecznie rujnuje gminne budżety. Nie uwidoczniło się to jeszcze w danych za rok 2021, ale obawiam się tego, co pokażą informacje za rok bieżący. Jakby nie dość było dokładanych obowiązków, to jeszcze zafundowano gminom cięcia wpływów podatkowych, spowodowane Polskim Ładem (co nie przeszkodziło wypłacić szokująco wysokich nagród urzędnikom państwowym, którzy spowodowali, bo nie użyję słowa „wymyślili”, ten bałagan). Obawiam się, że analizując dane w kolejnym roku nie będziemy się zastanawiać, jak samorządy gminne będą absorbować unijne wsparcie, tylko skąd zdobyć węgiel, jakim od niedawna - w myśl rządowych wizji - powinny handlować.

Osobnym, ale nie mniej ważnym problemem może być dostępność funduszy unijnych. Strumień osiągalnego wsparcia i tak był ostatnio coraz mniejszy ze względu na wygasanie programów w ramach mijającej wspólnotowej perspektywy finansowej. Teraz dochodzą kolejne - zamiast racjonalnej współpracy z unijnymi instytucjami, przede wszystkim w kontekście kreowania możliwości pozyskiwania środków, mamy festiwal dziwacznych oskarżeń i pouczeń wobec wspólnotowych instytucji. Niektórym się wydaje, że Polska jest taką potęgą w Unii Europejskiej, iż samodzielnie, ustami naszych rządzących, może ustalać zasady współpracy. Tymczasem tak bardzo potrzebne również - a może przede wszystkim - gminom, środki z Krajowego Funduszu Odbudowy i Zwiększania Odporności, jak dotąd są oddalającym się mirażem.

Co gorsza, przedłuża się i oddala perspektywa otrzymania kolejnych, nowych funduszy strukturalnych przez Polskę, co jak dotąd skutkuje jedynie pogardliwym prychaniem ze strony rządzących. Konkludując, niejasne są perspektywy nowego wsparcia gmin funduszami unijnymi. Coraz większym hamulcem dla inwestycji wspieranych funduszami unijnymi jest zasobność samorządowych portfeli, gdyż coraz trudniej o zapewnienie w lokalnym budżecie środków na wymagany wkład własny. Analiza nadesłanych zgłoszeń w tej kategorii prowadzi w pierwszej kolejności właśnie do tej, bardzo smutnej konkluzji. Przez wiele poprzednich lat wspomniany barometr wskazywał w większości gmin rozwój, i to o dużej dynamice. Udział zakontraktowanych projektów unijnych w dochodach wielu gmin osiągał nawet kilkadziesiąt procent. Tegoroczne dane wskazują na wyraźne spowolnienie skali absorpcji środków unijnych.

Każdy, kto chociaż raz zetknął się z dofinansowaniem unijnym, wie, jak trudny jest to pieniądz: od samego przygotowania wniosku, zapewnienia w budżecie własnych środków, przez realizację i rozliczanie, w dodatku obarczony fatalnym garbem polskiego prawa zamówień publicznych. Tym większa chwała samorządowcom, że - pomimo rozlicznych trudności - dają sobie nadal radę...

Niezwykle trudno - w powyższym kontekście - wskazać jednego zdecydowanego lidera. Kapituła konkursu postanowiła, że tym wyróżnieniem warto docenić gminę - miasto Stalowa Wola. Samorząd ten zrealizował bardzo ambitny zestaw projektów: od inwestycji infrastrukturalnych, informatycznych, zabezpieczenia społecznego po szczególnie ważne inwestycje w edukację. Trzeba też dostrzec sukcesy innych samorządów. W ścisłej czołówce województwa znalazły się także: Rzeszów, Kolbuszowa, Głogów Małopolski, Strzyżów czy Jarosław. Na wyróżnienie zasłużyły także m.in. Tryńcza, Kuryłówka, Jawornik Polski i kilka innych.

Wszystkim samorządom gratuluję i wyrażam nadzieję, że poradzą sobie w tych trudnych czasach.